W dniu 27 czerwca 2023 roku została podpisana umowa nr MZ.0290.1.10.2023 pomiędzy Skarbem Państwa – Dyrekcją Generalną Lasów Państwowych reprezentowanym przez Józefa Kubicę – Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych – a Narwiańskim Parkiem Narodowym reprezentowanym przez Grzegorza Piekarskiego – Dyrektora Narwiańskiego Parku Narodowego, na finansowanie ze środków z Funduszu Leśnego badań naukowych pn.” Wpływ zmian hydrologicznych i klimatycznych na wzrost drzew w Narwiańskim Parku Narodowym na przestrzeni ostatnich 50 lat”.
Wysokość dofinansowania przeznaczonego na wykonanie działania wynosi 75 375,00 zł.
W ramach działania prowadzone będą:
- Prace terenowe:
– wybór powierzchni badawczych,
– pomiary na powierzchniach badawczych (pobór wywiertków dordzeniowych u wybranych drzew drzewostanu, szczegółowy opis najbliższego otoczenia);
- Prace laboratoryjno – kameralne:
– suszenie, szlifowanie i skanowanie prób,
– analiza danych historycznych z opisów taksacyjnych parku oraz danych meteorologicznych i hydrologicznych
– opracowanie analiz statystycznych opracowanych danych,
– przygotowanie raportu.
Wpływ zmian hydrologicznych i klimatycznych na wzrost drzew w Narwiańskim Parku Narodowym na przestrzeni ostatnich 50 lat.
Wpływ zmian hydrologicznych i klimatycznych na wzrost drzew w Narwiańskim Parku Narodowym na przestrzeni ostatnich 50 lat.Głównym celem badań jest ocena reakcji roślin drzewiastych Narwiańskiego Parku Narodowego na zmiany hydrologiczne i klimatyczne jakie zaszły na przestrzeni ostatnich 50 lat. Badania podejmą próbę oceny wpływu poszczególnych czynników na podstawie zmian w przyroście grubości drzew, głównie sosny i olszy, rosnących na siedliskach o różnym stopniu uwilgotnienia. W drzewostanach NPN dominującym gatunkiem jest olsza rosnąca na siedlisku olsu, dlatego najpełniejszą i najdokładniejszą ocenę wpływu można przeprowadzić dla tego właśnie gatunku. Nie mniej, analiza przyrostu sosny na siedliskach świeżych pomoże wskazać który czynnik (klimatyczny czy hydrologiczny) pełni ważniejszą rolę w przemianach ekosystemów leśnych parku. W oparciu o analizy dendrochronologiczne zostanie zbadane czy i w jakim tempie kolejne generacje olszy czarnej przystosowywały się do zmieniających się warunków i czy tempo zmian jest zagrożeniem dla stabilności ekosystemów leśnych parku.
Drzewa są bardzo dobrym nośnikiem informacji o zmianach warunków wzrostu którą zapisują w postaci różnej szerokości słoja rocznego. Pomimo, że ekosystemy leśne stanowią mały procent powierzchni Narwiańskiego Parku Narodowego, zawierają zapis historii który może pomóc ocenić wpływ klimatu i zmian zalegania wód powierzchniowych i gruntowych na cały ekosystem parku. Informacja o kierunku i tempie zmian w ekosystemach leśnych NPN może być przydatna podczas tworzenia planów i strategii działań ochronnych dla całego parku.
Badania będą opierać się o dane zebrane w terenie wzbogacone o dane historyczne pochodzące z opisów taksacyjnych parku, dane meteorologiczne z okolicznych stacji pomiarowych oraz dostępne dane hydrologiczne dotyczące poziomów wód gruntowych i powierzchniowych.
Pomiary terenowe będą polegać poborze wywiertków dordzeniowych u wybranych drzew drzewostanu oraz wykonaniu szczegółowego opisu najbliższego otoczenia – w promieniu 10 m od wytypowanego drzewa. Do badań będą typowane drzewa o najwyższej pozycji biosocjalnej – ograniczy to zmienność wynikającą z naturalnych procesów wzrostu i różnicowania struktury drzewostanu Wywierty dordzeniowe zostaną wykonane na wysokości pierśnicy. Otwory po wywiertach zostaną zabezpieczone odpowiednimi środkami ochrony, zapobiegającymi wnikaniu grzybów do otwartej rany. Opis powierzchni w najbliższym sąsiedztwie drzewa będzie zawierał dane na temat samego drzewa (pierśnica, obwód, wysokość, wysokość osadzenia korony, zasięg korony, odległość do 3-4 najbliższych drzew), dane drzew sąsiednich (gatunek, pierśnica, wysokość), krzewów (gatunek, wysokość, zajmowana powierzchnia) oraz dane runa (zdjęcie fitosocjologiczne). Dla każdego poletka badawczego zostanie określone położenie przy pomocy GPS. W obrębie danego wydzielenia zostanie wykonanych 8 wywiertów dordzeniowych.
Na potrzeby badań pomiary zostaną zlokalizowane w obrębie kilku generacji olszy czarnej rosnącej na siedlisku olsu oraz, jeśli będzie to możliwe, kilku generacji sosny zwyczajnej rosnącej na siedlisku Bśw. Badania będą prowadzone również na terenach prywatnych (pod warunkiem uzyskania zgody właściciela działki). Optymalnym rozwiązaniem będzie zlokalizowane pomiarów w kilku wybranych punktach parku, w miejscach w których rośnie kilka generacji badanych gatunków. Pozwoli to ograniczyć zmienność wynikającą z lokalnych warunków wzrostu. Przykład optymalnej powierzchni badawczej zawiera tabela 1. Pomiary w kilku generacjach sosny i olszy, zlokalizowane w 3 wybranych punktach parku będą wymagać około 80 drzew próbnych.
Próbki pozyskane w pracach terenowych zostaną wysuszone, oszlifowane i zeskanowane w rozdzielczości co najmniej 1200 dpi. Pomiary grubości słojów rocznych zostaną wykonane przy pomocy programu komputerowego CooRecorder. Analiza przyrostów słojów rocznych pobieranych w badanych drzewostanach wskaże jak zmieniające warunki wpływały na wzrost sosny i olchy w zależności od zmian hydrologicznych i klimatycznych. Analiza grubości słojów rocznych u różnych generacji drzew pozwoli ocenić zdolność do przystosowania się do zmieniających warunków. Lokalizacja pomiarów na siedlisku świeżym i bagiennym pozwoli ocenić rolę jaką w zmianach przyrostu drzew gra czynnik klimatyczny, a jaką hydrologiczny oraz ocenić zdolność ekosystemów leśnych parku do adaptacji do postępujących zmian.
Słowa kluczowe
Narwiański Park Narodowy, zmiany hydrologiczne i klimatyczne
Termin realizacji Od: 01.08.2023 do: 30.11.2023
Koszt ogółem, w tym dotacja z funduszu leśnego w PLN
Koszt ogółem: 75375,00 zł.
Wartość otrzymanych środków z funduszu leśnego za wykonane działania 75375,00 zł.
Autorzy wraz z afiliacją
João Matos da Costa, Narwiański Park Narodowy